Cumhuriyetle gelen değişim! İşte 10 temel hak ve özgürlük…
Takvim yaprakları 29 Ekim 2023’ü gösteriyor…
Bugünün değeri Türk milleti için oldukça büyüktür.
Mustafa Kemal Atatürk 100 yıl önce bugün Cumhuriyeti ilan etti.
Böylece Türk milleti için yeni bir dönemin kapıları açıldı. Cumhuriyetle birlikte eğitimden kadın haklarına kadar pek çok alanda yenilikler yapıldı.
Büyük liderin önderliğinde Türkiye’yi her alanda ileri taşıyacak adımlar atıldı.
İşte Cumhuriyetle birlikte gelen değişiklikler…
1- Yaşam hakkı
Kazanılmış hakların en değerlisi ve yok edilemez olanı ‘yaşam hakkı’ ve vatandaşların can güvenliği anayasal güvence altındadır.
Daha önce herhangi bir yetkilinin tek bir sözüyle sonlandırılabilen bu yaşam hakkı, kanunla korunarak en değerli yeniliklerden biri haline geldi.
2- Sağlık hakkı
Statüleri ne olursa olsun tüm vatandaşlara sağlık hizmetlerinden yararlanma ve sağlıklı bir çevrede yaşama hakkı verilmiştir.
Yine bu hak da anayasa tarafından korunmaktadır.
O zamanın birçok ülkesinde Sağlık Bakanlığı yoktu. Bu nedenle TBMM’nin açılışından sadece 10 gün sonra Sağlık ve Sosyal Refah Bakanlığı kurularak sağlık alanında yenilikler başlatıldı.
3- Eğitim hakkı
Bir milletin kalkınması için okuma-yazma ülke genelinde yaygınlaşmıştır. Daha önce belirli bir gruba tanınan hak, vatandaşlara da eşit olarak verildi.
Mustafa Kemal Atatürk tahtaya çıktı, tebeşiri aldı ve Başöğretmen unvanıyla vatandaşlara ders verdi.
Böylece halkın eğitim seviyesinin yükselmesi için büyük çaba harcadı.
4- Kadınların seçme ve seçilme hakkı
Kuşkusuz günümüzde değeri daha fazla hissedilen haklardan biridir.
Toplumda erkeklerle eşit şartlara kavuşturulan kadınlar, Cumhuriyetin ilanıyla birlikte seçme ve seçilme hakkını da kazandılar.
Böylece yasanın yaş sınırını karşılayan her kadın, seçimlerde oy kullanma ve aday olma hakkına sahip oldu.
Aynı zamanda bu hakla kadınlar Fransa, İtalya, İsviçre gibi ülkelerden önce önemli haklara kavuşmuşlardır.
5- Düşünce, toplanma ve gösteri özgürlüğü
Toplumdaki her vatandaş, niyeti ne olursa olsun, görüşlerini özgürce ifade etme hakkına sahiptir.
Bu hak Cumhuriyet tarafından güvence altına alınmıştır.
Öte yandan bireyler özgürce ifade ettikleri niyetlerini savunmak için bir araya gelme ve yürüyüş gibi etkinlikler düzenleme özgürlüğüne kavuşmuşlardır.
Böylece farklı görüşlerin bir arada yaşayabileceği bir ülkenin temelleri Anayasanın 25 maddesiyle mümkün kılınmıştır.
Anayasanın 25 unsuru şunlardır:
“Herkes düşünce ve kanaat özgürlüğüne sahiptir. Hiç kimse, her ne sebeple olursa olsun, düşünce ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz, düşünce ve kanaatlerinden dolayı kınanamaz, suçlanamaz.”
6- Din ve vicdan özgürlüğü
Cumhuriyetin ilanıyla birlikte yaşayan tüm vatandaşların, inançlarına hiçbir baskı ve müdahale olmaksızın özgürce yaşamalarının önü açıldı.
Tüm inançlara eşit mesafede duran, Atatürk devrimlerinin ortasında da var olan laik bir yönetim sistemidir.
7- Özel hayatın gizliliği
Tanınan bu hakla özel hayatın ihlali önlenmektedir.
Cumhuriyet döneminde güvence altına alınan hakla her vatandaşın özel ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkı vardır.
8- Dilekçe hakkı
Türkiye sınırları içinde yaşayan vatandaşlar, her türlü talep ve şikayetlerini dilekçe yazarak yetkili makamlara ve Türkiye Büyük Millet Meclisine iletme hakkını kazanmıştır.
9- Konut dokunulmazlığı
Cumhuriyetin ilanından önce her vatandaşın barınma hakkı yoktu. Bu nedenle gerektiğinde eve izinsiz girilebiliyordu.
Cumhuriyetle birlikte en değerli başarılardan biri elde edilmiş ve hiçbir vatandaşın evine izinsiz girilmemiştir.
Bu hak kanunla da güvence altına alınmıştır.
10- Basın özgürlüğü
Türkiye Cumhuriyeti’nin en değerli haklarından biri olan basın özgürlüğü, sınır içinde ve dışında gerçekleşen her olayın kamuoyuyla açıkça paylaşılmasına olanak sağlamıştır.
Bu kavram demokratik toplumlarda temel bir özgürlük olarak kabul edilmekte ve demokrasinin işleyişinde kritik bir rol oynamaktadır.
Aynı zamanda ifade özgürlüğüyle de yakından bağlantılıdır.
